پرسش :

آیا دیابتی ‌ها می‌توانند روزه بگیرند؟


پاسخ :
دیابت (بیماری قند) که امروزه در جوامع جهانی و نیز در کشور ما شیوع زیادی یافته است، جزء موارد ممنوعیت کامل روزه داری نیست بلکه بسته به حالات مختلف و وضعیت بیمار و صلاحدید پزشک، فرد میتواند برای روزه گرفتن یا نگرفتن تصمیم بگیرد.

به طور کلی می توان گفت که بیماران دیابتی که قند خونشان به خوبی تحت کنترل است و مبتلا به بیماری‌های دیگر نیستند و به عبارت دیگر دیابت موجب صدمه به کلیه‌ها، چشم‌ها، قلب و دیگر اعضایشان نشده است و نیز بیمارانی که انسولین مصرف نمی‌کنند می‌توانند روزه بگیرند. آنچه که باید بیماران دیابتی به آن توجه داشته باشند این است که روزه داری را نباید معادل رژیم غذایی برای کاهش قند دانست و ضرورت دارد که بیماران دیابتی اصول صحیح روزه داری و رژیم دائم خود را دراین ماه نیز رعایت نمایند. آنها نباید کالری دریافتی خود را در این ماه افزایش دهند و همچنین باید مصرف قندها و مواد شیرین مثل زولبیا وبامیه رامحدود نمایند.
 

کنترل قند خون و مصرف دارو

بهترین حالت این است که بیماران دیابتی که روزه می‌گیرند به وسیله گلوکومتر قند خونشان را پیش از افطار، 2 ساعت پس از افطار و نیز پیش از سحری اندازه بگیرند. در صورتی که قندخون فرد دیابتی 2 ساعت پس از افطار بالای 250  بود شب بعد باید 20 درصد از میزان کالری خود را در زمان افطار کم کند. در مورد سحرهم  اگر قند خون پیش ازسحر بیش از 200 میلی گرم در دسی لیتر بود باید20  درصد از میزان کالری دریافتی در زمان سحر کم شود، اما  اگر قند خون بیمار قبل از سحر بیش از 350 میلی گرم در دسی لیتر بود بهتر است اصلاً روزه نگیرد. در مورد مصرف قرص‌های پایین آورنده قند خون توصیه می‌شود که قرص‌های مصرفی صبح و ظهر همزمان هنگام افطار و قرص‌های مصرفی شبانه پیش از سحر مصرف شود.

مهمترین و خطرناک ترین عارضه‌ای که بیماران دیابتی را در زمان روزه داری تهدید می‌کند افت شدید قند خون در طی روز (هیپوگلسیمی) است. این وضعیت خطرناک که با علایمی چون عرق کردن، احساس گیجی، تپش قلب، لرزش بدن، تاری دید، بی حالی و در نهایت بیهوش شدن مشخص می‌شود، در صورتی که بلافاصله با مصرف مواد قندی درمان نشود می‌تواند منجربه اغماء وحتی مرگ بیمارشود. نکته مهم این است که در افرادی که دچار هیپوگلیسمی مکرر می‌شوند ممکن است نخستین علامت کاهش سطح هوشیاری و اغما باشد.

بیماران دیابتی که قصد روزه گرفتن دارند باید حتما به پزشک معالج‌شان مراجعه و نام داروهایی را که مصرف می‌کنند به او بگویند، زیرا برخی از این داروها که نیمه عمر طولانی داشته و مدت زیادی دربدن می‌مانند، می‌توانند خطر افت قندخون (هیپوگلیسمی) را افزایش دهند. از جمله این داروها می‌توان به قرص گلی بنکلامید اشاره نمود. در چنین مواردی ممکن است پزشک متخصص اقدام به تعویض داروی مصرفی نموده و داروی دیگری راکه مناسب تراست جایگزین نماید.
 
افراد دیابتی بهتر است در موارد زیر روزه نگیرند:

- بیماران دیابتی که انسولین مصرف می‌کنند بهتراست روزه نگیرند، مگر کسانی که میزان انسولین مصرفی آنها زیاد نبوده و طی روز دچارافت قند خون نمی‌شوند.

- بیماران دیابتی که سحری نخورده‌اند بهتر است درآن روز، روزه نگیرند.

- بیمارانی که به هردلیل قند خونشان پیش از سحر بیشتر از 350 میلی گرم دردسی لیتر باشد بهتر است که اصلا روزه نگیرند.

- بیماران دیابتی که به نحوی دچار عوارض مزمن دیابت بر کلیه ها، مغز، قلب، چشم‌ها، دست‌ها و پاها و سایر ارگان‌های بدن شده‌اند هر چند ممکن است دچار مشکل حادی نشوند ولی برای پیشگیری از پیشرفت عوارض مزمن بهتر است بدون مشورت پزشک متخصص روزه نگیرند.

منبع: کتاب راهنمای سلامت در ماه مبارک رمضان، علی یزدی نژاد و سید رمضان محسن پور، نشر: میرماه، 1390.